# 导数与单侧导数

定义 1 导数: 设函数 y=f(x)y=f(x) 在点 x0x_0 的某邻域内有定义,如果极限 limΔx0ΔyΔx=limΔx0f(x0+Δx)f(x0)Δx\lim\limits_{\Delta x \to 0} \dfrac {\Delta y} {\Delta x} = \lim\limits_{\Delta x \to 0} \dfrac {f(x_0 + \Delta x) - f(x_0)} {\Delta x} 存在,则称该极限为 f(x)f(x) 在点 x0x_0 处的导数,记为 f(x0)f'(x_0)yx=x0y'|_{x = x_0}df(x)dxx=x0\left.\dfrac {\mathrm{d} f(x)} {\mathrm{d} x}\right|_{x = x_0},并称 y=f(x)y = f(x)x0x_0 处可导。

定义 2 左右导数:
函数 f(x)f(x)U(x0,δ)U(x_0, \delta) 内有定义,若对 Δx>0\Delta x > 0,极限 limΔx0+f(x0+Δx)f(x0)Δx\lim\limits_{\Delta x \to 0^+} \dfrac {f(x_0 + \Delta x) - f(x_0)} {\Delta x} 存在,则称其为 f(x)f(x)x0x_0 处的右导数,记为 f+(x0)f'_+(x_0)f(x0+)f'(x_0^+);若对 Δx<0\Delta x < 0,极限 limΔx0f(x0+Δx)f(x0)Δx\lim\limits_{\Delta x \to 0^-} \dfrac {f(x_0 + \Delta x) - f(x_0)} {\Delta x} 存在,则称其为 f(x)f(x)x0x_0 处的左导数,记为 f(x0)f'_-(x_0)f(x0)f'(x_0^-)

# 可导与连续

# 可导的条件

定理 1: f(x)f(x)x0x_0 可导 \Leftrightarrow f(x0)=f+(x0)f'_-(x_0) = f'_+(x_0)

定义 3:f(x)f(x)(a,b)(a, b) 的每一点可导,则称 ff(a,b)(a, b) 上可导;若 f(x)f(x)(a,b)(a, b) 上可导,且 f+(a),f(b)f'_+(a), f'_-(b) 都存在,则称 ff[a,b][a, b] 上可导。由 f(x)f(x) 在每一个可导点的导数值,得到导函数 f(x)f'(x),简称函数 f(x)f(x) 的导数。

# 可导与连续的关系

定理 2:f(x)f(x) 在点 x0x_0 处可导,则 f(x)f(x) 在点 x0x_0 处连续。

证明:f(x)f(x) 在点 x0x_0 处可导,可知极限 limxx0f(x)f(x0)xx0\lim\limits_{x \to x_0} \dfrac {f(x) - f(x_0)} {x - x_0} 存在,记为 AA

又由于 limxx0(xx0)=0\lim\limits_{x \to x_0} (x - x_0) = 0,则 limxx0(f(x)f(x0))=0\lim\limits_{x \to x_0} (f(x) - f(x_0)) = 0,即 f(x)f(x) 在点 x0x_0 处连续。

注意:该定理的逆定理不成立。

# 常用函数的导数

(C)=0(sinx)=cosx(cosx)=sinx(xn)=nxn1(ax)=axlna(logax)=1xlna\begin{matrix} (C)' = 0 & (\sin x)' = \cos x & (\cos x)' = -\sin x \\ (x^n)' = nx^{n - 1} & (a^x)' = a^x\ln a & (\log_a x)' = \dfrac 1 {x \ln a} \end{matrix}

# 习题

  1. 设函数 f(x)f(x)x=0x = 0 可导,且 f(0)=0,f(0)=1f(0) = 0, f'(0) = 1,求极限 limnnf(1n)\lim\limits_{n \to \infty}nf\left(\dfrac 1 n\right)

    解:f(0)=limΔx0f(Δx)f(0)Δx=limΔx0f(Δx)Δx=1f'(0) = \lim\limits_{\Delta x \to 0} \dfrac {f(\Delta x) - f(0)} {\Delta x} = \lim\limits_{\Delta x \to 0} \dfrac {f(\Delta x)} {\Delta x} = 1.

    limnnf(1n)=limx0f(x)x=1 \lim_{n \to \infty} nf(\frac 1 n) = \lim_{x \to 0} \frac {f(x)} {x} = 1

  2. 求实数 aa,使得曲线 y=ax3y = ax^3 和曲线 y=lnxy = \ln x 相切。

    解:设公切点横坐标为 x0x_0,则:

    {ax03=lnx03ax02=1x0 \begin{cases} ax_0^3 = \ln x_0\\ 3ax_0^2 = \dfrac 1 {x_0} \end{cases}

    解得 a=13ea = \dfrac 1 {3e}.

  3. 证明:

    (1) 若 f(x)f(x) 是一可导的偶函数,则 f(x)f'(x) 是一个奇函数;

    (2) 若 f(x)f(x) 是一可导的奇函数,则 f(x)f'(x) 是一个偶函数;

    (2) 若 f(x)f(x) 是一可导的周期函数,则 f(x)f'(x) 仍然是一个周期函数;

    (1) 证明:f(x)=limΔx0f(xΔx)f(x)Δx=limΔx0f(x+Δx)f(x)Δx=f(x)f'(-x) = \lim\limits_{\Delta x \to 0} \dfrac {f(-x - \Delta x) - f(-x)} {-\Delta x} = \lim\limits_{\Delta x \to 0} \dfrac {f(x + \Delta x) - f(x)} {-\Delta x} = -f'(x),即 f(x)f'(x) 为奇函数.

    (2) 证明:f(x)=limΔx0f(xΔx)f(x)Δx=limΔx0f(x)f(x+Δx)Δx=f(x)f'(-x) = \lim\limits_{\Delta x \to 0} \dfrac {f(-x - \Delta x) - f(-x)} {-\Delta x} = \lim\limits_{\Delta x \to 0} \dfrac {f(x) - f(x + \Delta x)} {-\Delta x} = f'(x),即 f(x)f'(x) 为偶函数.

    (3) 证明:f(x+T)=limΔx0f(x+T+Δx)f(x+T)Δx=limΔx0f(x+Δx)f(x)Δx=f(x)f'(x + T) = \lim\limits_{\Delta x \to 0} \dfrac {f(x + T + \Delta x) - f(x + T)} {\Delta x} = \lim\limits_{\Delta x \to 0} \dfrac {f(x + \Delta x) - f(x)} {\Delta x} = f'(x),即 f(x)f'(x) 为周期函数.

  4. 已知在原点的某个邻域内有 f(x)g(x)|f(x)| \le |g(x)|,且有 g(0)=g(0)=0g'(0) = g(0) = 0,求 f(0)f'(0)

    解:由题,当 x=0x = 0 时,f(x)g(x)=0|f(x)| \le |g(x)| = 0,则 f(0)=0f(0) = 0.
    对于 δ0+\delta \to 0^+,有 f(δ)g(δ)|f(\delta)| \le |g(\delta)| 恒成立.
    f(δ)f(0)δg(δ)g(0)δ=g(0)=0\dfrac {|f(\delta) - f(0)|} {\delta} \le \dfrac {|g(\delta) - g(0)|} {\delta} = g'(0) = 0 可知,f(0)=f(δ)f(0)δ=0f'(0) = \dfrac {|f(\delta) - f(0)|} {\delta} = 0.

  5. f(x)f(x)(,+)(-\infty, +\infty) 上的可导函数,且在 x=0x = 0 的某个邻域上成立

    f(1+sinx)3f(1sinx)=8x+α(x)f(1 + \sin x) - 3f(1 - \sin x) = 8x + \alpha(x)

    其中 α(x)\alpha(x) 是当 x0x \to 0 时比 xx 高阶的无穷小量,求 y=f(x)y = f(x)(1,f(1))(1, f(1)) 处的切线方程。

    解:等式两边同时对 xx 求导:

    f(1+sinx)cosx+3f(1sinx)cosx=84f(1)=8f(1)=2 f'(1+\sin x) \cos x + 3 f'(1-\sin x) \cos x = 8 \\ \Rightarrow \quad 4 f'(1) = 8 \\ \Rightarrow \quad f'(1) = 2

  6. 已知 f(0)=a,f(0)=b0f'(0) = a, f(0) = b \not = 0,求数列极限

    limn[f(1n)f(0)]n\lim_{n \to \infty} \left[\frac {f\left(\frac 1 n\right)} {f(0)}\right]^n

    解:

    limnn(f(1n)f(0)f(0))=1f(0)limnf(1n)f(0)1n=f(0)f(0)=ablimn[f(1n)f(0)]n=eab \lim_{n \to \infty}n\left(\frac {f(\frac 1 n) - f(0)} {f(0)}\right) = \frac 1 {f(0)} \lim_{n \to \infty} \frac {f(\frac 1 n) - f(0)} {\frac 1 n} = \frac {f'(0)} {f(0)} = \frac a b \\ \lim_{n \to \infty} \left[\dfrac {f\left(\frac 1 n\right)} {f(0)}\right]^n = e^{\frac a b}

  7. f(x)={0,x=0xλcos1x,x0f(x) = \begin{cases} 0, & 当\,x = 0\,时 \\ |x|^\lambda\cos \dfrac 1 x, & 当\,x \not = 0\,时 \end{cases}

    求证:(1) 当 λ>1\lambda > 1 时,f(0)f'(0) 存在;(2) 当 0λ10 \le \lambda \le 1 时,f(x)f(x)x=0x = 0 处不可导。

    (1) 证明:

    f+(0)=limΔx0+Δxδcos1ΔxΔx=limΔx0+Δxδ1cos1Δx=0f(0)=limΔx0Δxδcos1ΔxΔx=limΔx0Δxδ1cos1Δx=0 f'_+(0) = \lim_{\Delta x \to 0^+} \frac {|\Delta x|^\delta\cos\frac 1 {\Delta x}} {\Delta x} = \lim_{\Delta x \to 0^+} |\Delta x|^{\delta - 1}\cos \frac 1 {\Delta x} = 0 \\ f'_-(0) = \lim_{\Delta x \to 0^-} \frac {|\Delta x|^\delta\cos\frac 1 {\Delta x}} {\Delta x} = -\lim_{\Delta x \to 0^-} |\Delta x|^{\delta - 1}\cos \frac 1 {\Delta x} = 0

    f(0)f'(0) 存在.

    (2) 证明:

    f+(0)=limΔx0+Δxδcos1ΔxΔx=limΔx0+Δxδ1cos1Δx f'_+(0) = \lim_{\Delta x \to 0^+} \frac {|\Delta x|^\delta\cos\frac 1 {\Delta x}} {\Delta x} = \lim_{\Delta x \to 0^+} |\Delta x|^{\delta - 1}\cos \frac 1 {\Delta x}

    注意到 δ1<0\delta - 1 < 0,则 f+(0)f'_+(0) 不存在,f(0)f'(0) 不存在.

  8. 初等函数在其定义域内必可导。

    函数 y=xy = \sqrt xx=0x = 0 在其定义域内,但是函数在该点不可导。